zaterdag 3 december 2016

Brand in Israel (IMO)

 

 

http://www.israel-palestina.info/actueel/2016/12/03/brand-in-israel/

 

= IMO Blog = 

Vorige week werd Israel opgeschrikt door een aantal hevige bosbranden. Er is enorm veel natuur verwoest en honderden woningen brandden af. Alleen al uit Haifa zijn zo’n 70.000 mensen geëvacueerd. Er waren 133 gewonden en, in tegenstelling tot de grote brand in 2010, geen doden. Dit jaar is zo’n 13.000 hectare aan land verwoest, waaronder twee grote natuurreservaten. Sinds die brand in de bossen bij Haifa in 2010, tot dan toe de grootste in Israel, is er veel geïnvesteerd om in de toekomst beter voorbereid te zijn en dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Toch hadden circa 2000 Israelische brandblussers en 450 soldaten een week nodig en hulp van tientallen landen waaronder Jordanië, Egypte en zelfs de Palestijnse Autoriteit, om de honderden brandhaarden onder controle te krijgen. Dit komt mede omdat een deel van de branden is aangestoken.

Er zijn meer dan 35 mensen gearresteerd. Op de Westoever hebben beveiligingscamera’s op twee plaatsen het aansteken van branden door Palestijnen vastgelegd. Ook zouden materialen als petroleum bommen zijn gevonden. In Arabische media en op Twitter en Facebook uitten Arabieren massaal hun vreugde over de vele branden, onder hashtags als #Israelisburning. Er werd zelfs opgeroepen tot het stichten van meer branden. Aanvankelijk ontstonden de branden op natuurlijke wijze, door de grote droogte en harde wind in combinatie met onvoorzichtigheid met vuur of bijvoorbeeld weggegooide flessen. Vervolgens vertelden Israelische experts in de media hoe ernstig de situatie was en hoe ongunstig de weersvooruitzichten. Die informatie werd ook gehoord door mensen die dat goed nieuws vonden en daardoor op ideeën werden gebracht. Vanaf vorige week woensdag zouden steeds meer branden aangestoken zijn. Hoewel er rond deze tijd van het jaar vaker branden zijn, waren ze niet eerder zo hevig en met zoveel brandhaarden. En hoewel er in Palestijns gebied ook enkele branden waren, is het opvallend hoeveel branden er in Israel waren en hoe weinig in omliggende Arabische landen waar het weer vergelijkbaar was.

De opruiing op sociale media haalde dit keer ook de Nederlandse media, al gaven sommigen er wel weer een draai aan om ‘evenwichtig’ te blijven, zoals de NRC (Ik kom daar volgende keer op terug). De nare tweets kwamen overigens niet in de eerste plaats uit Palestijns gebied. Elsevier schrijft:

Een van de meest kwaadaardige tweets werd verstuurd door een politieagent in Abu Dhabi, schrijft The Jerusalem Post. ‘Israël verbood de oproep tot gebed, en het gevolg is dat ze nu worden overspoeld door branden’ – een verwijzing naar een Israëlische wet die luidsprekers verbant bij moskeeën, waardoor er geen oproep tot gebed kan plaatshebben. Die omstreden wetgeving leidde eerder deze maand tot protesten van Israëlische Arabieren.

De imam van de Grote Moskee in Kuweit – een islamitische geestelijke met een bereik van liefst 11 miljoen volgers – tweette ‘het allerbeste voor de branden’ met daarbij een vrolijke emoticon. Ook hij verwees in een eerder Twitterbericht naar de hierboven genoemde wet. ‘Ik wens de regering in Israël een vrolijke brandende dag,’ zijn de cynische woorden van iemand uit Saudi-Arabië.

Ook het AD citeert enkele haatvolle reacties op Twitter:

In Israelische media werden nog hardere reacties aangehaald, zoals deze:

One wrote, “All of Israel’s neighbors must aid it—I suggest they send planes filled with gasoline and rain it down on the burning areas. I want to inhale the smell of barbecue from the Zionists.”

Ook Elder of Ziyon haalt een aantal reacties aan:

Ook waren er verwijzingen naar de Holocaust en een ‘Joodse hel’.

Elder wijst erop dat Hamas mogelijk een zinspeling op deze branden maakte, toen men zei dat Israel met vuur speelde omdat het luidsprekers bij moskeeën wil verbieden.

Ondertussen stuurde de PA hulp bij het blussen van de branden. Hoewel grotendeels symbolisch, werd dit zeer gewaardeerd. Nog beter zou het echter zijn als de opruiing tegen Israel wordt aangepakt, en in onder de PA staande media wordt opgeroepen tot samenwerking en verzoening.

Ondanks de opruiing en de oproepen tot brandstichting is men ook in Israel terughoudend om van een ‘vuur intifada’ te spreken. Daarvoor is het niet georganiseerd genoeg. Het is meer een soort gebruik maken van de gelegenheid, toen de vuren al bezig waren. Daarnaast wijzen terrorisme experts erop dat dit geen nieuwe tactiek is:

But “one thing is clear,” Ganor said. “It is not a new form of terrorism. Arson attacks and setting fires in populated areas or forests are a well known modus operandi of terrorist groups, and not only in Israel.

In the ninth issue of the English-language Inspire magazine, released by al-Qaida in the Arabian Peninsula in 2012, a significant portion was dedicated to attacking the United States by starting wildfires. The magazine listed instructions on how to ignite forest fires and the materials required, and instructs readers to look for two factors needed for a successful wildfire: dry conditions and high winds.

Het is ook een oude tactiek uit oorlogen. Wanneer terroristen dit systematisch zouden toepassen is dat een immens probleem. Het is in Israel een groot deel van het jaar droog; alleen in de wintermaanden valt er geregeld regen. Soms staat er een droge hete woestijnwind. Allemaal gunstig voor branden. Daarbij zijn er in Israel veel bomen aangeplant, zodat het makkelijk is een brandhaard te creëren die makkelijk over kan slaan naar dorpen en steden. Voor Israel hebben die bomen ook een symbolische waarde. Ze staan voor het opbouwen en vruchtbaar maken van het land. In geen ander land zijn zoveel bomen aangeplant, en het doneren van een boom voor Israel is een bekende manier om het land te steunen. Juist nu na deze vreselijke week van branden zal dit hard nodig zijn.

Ratna Pelle

 

woensdag 30 november 2016

Tweede antwoord van de NRC ombudsman

 

 

http://www.israel-palestina.info/actueel/2016/11/29/tweede-antwoord-nrc-ombudsman/

 

Geachte Ratna Pelle,

Met enige vertraging bij deze een antwoord op uw vervolgbrief aan mij.  Daar is misschien extra aanleiding toe, nu de verkiezingen in Amerika een aanstaande president hebben opgeleverd die zegt uit te zijn op ,,de ultieme deal’’ voor het Israëlisch-Palestijnse conflict.

Hoe die deal eruit zal zien, moeten we natuurlijk afwachten, in elk geval heeft de verkozen president eerder al het uitdrukkelijke voornemen uitgesproken de Amerikaanse ambassade te verplaatsen naar Jeruzalem, een gebaar dat neerkomt op erkenning van de Israëlische wens die stad tot hoofdstad van de (ongedeelde) natie te maken. Ook hoe de regering-Netanyahu zich opstelt, staat nog te bezien, al liet de minister van onderwijs zich direct na de verkiezingsuitslag al, enthousiast, ontvallen dat dit ,,het einde van de Palestijnse staat’’  betekent.

Daarmee raakte hij de kwestie die in uw vervolgbrief centraal staat, namelijk het stagnerende vredesproces en de vraag ,,wie daar schuld aan is’’. U meent dat NRC steevast eenzijdig de schuld bij Israël legt: ,,Steeds klinkt een bepaalde visie door op het conflict, op wie schuld is aan het uitblijven van vrede en wie welke stappen moet zetten’’. U noemt daarbij de stukken van correspondent Derk Walters en de columns van Carolien Roelants. Eigenlijk, schrijft u, zijn ,,alle artikelen negatief getoonzet richting Israël’’.

Nu is het over ‘toon’ lastig praten tegenwoordig. Dat zeg ik uit persoonlijke ervaring (namelijk als erkend pleiter voor een gematigde toon in het integratie- en islamdebat). Het heersende adagium luidt immers dat wie over de toon begint, het niet over de inhoud wil hebben, of geen argumenten heeft. Voor de goede orde: ik vind dat zeker niet voor opgaan, u draagt allerlei inhoudelijke argumenten aan. Maar ik wil het toch maar even vaststellen.

Temeer omdat lang niet iedereen nu eenmaal dezelfde toon in een artikel of betoog herkent. Sommige critici van de krant vinden de toon bijvoorbeeld al verkeerd omdat stenen gooiende Palestijnen geen  ,,terroristen’’worden genoemd. Dat moet dus heftiger. Anderzijds maken ze dan weer bezwaar tegen de term ,,bezetting’’ omdat die juist weer te heftig is, en vinden zij dat er moet worden gesproken van ,,betwist gebied’’.

Daar gaat een wereld van politieke en ideologische stellingname achter schuil, waar een krant die objectiviteit nastreeft niet mee vooruit kan. Die moet in de eerste plaats, met alle soms gebrekkige middelen die de journalistiek kent, beschrijven wat de aardse werkelijkheid is. In dit geval, nog helemaal los van de internationaal-juridische context: een gebied waar één partij aanwezig is met militaire overmacht en burgers van de andere partij systematisch onderwerpt aan bureaucratische en gewapende controle, dat is in normaal journalistiek taalgebruik niet ‘betwist’ gebied (dat suggereert tezeer een gelijkwaardigheid van strijdende partijen), maar ‘bezet’ gebied.

Maar in die terminologie ligt nog allesbehalve een antwoord besloten op de schuldvraag. Daarvoor is de zaak inderdaad, zoals u schrijft, te complex. Beide partijen hebben zich in het verleden schuldig gemaakt aan obstructie, traineren en soms regelrechte sabotage. Daar is ruim voldoende literatuur over te vinden – die ook niet telkens in elk verhaal in een krant hoeft te worden samengevat.  Wél moet de zaak, dat ben ik met u eens, met gevoel voor historische context en evenwicht worden verslagen.

Schiet NRC daarin tekort?

U noemt vier thema’s die u meent te herkennen in de berichtgeving (ik laat de opinies er vooralsnog even buiten), met uw kritiek erop. Dat zijn:

·         De Israëlische lobby is bijzonder sterk en succesvol. Dit geldt volgens u echter evenzeer voor de andere kant.

·         Sympathisanten stellen kritiek op Israël gelijk aan antisemitisme. Maar zo’n reactie treedt volgens u op in elk land dat onder vuur ligt, en: de andere kant is minstens zo fanatiek.

·         Israël wordt steeds rechtser. Dat ,,baart mij ook zorgen’’, schrijft u, maar NRC ,,zet het wel heel erg aan’’.

·         De bezetting is de oorzaak van het voortduren van conflict. Geweld van Palestijnen is ,,minder erg’’. Palestijns extremisme wordt weggelaten, zie Walters’ stukje over de Jeruzalemdag.

Samengevat: u ziet een gebrek aan evenwicht, of balans.

Op de meeste van die punten vind ik op mijn beurt dat u het te zwaar aanzet. Over de ,,Israëlische lobby’’  kan ik me bijvoorbeeld één artikel herinneren (over het CIDI), waarin de effectiviteit ervan nogal fors werd neergezet (ik heb daar een opmerking over gemaakt in mijn rubriek). Maar is dat compleet onterecht? Feit is, dat het CIDI , onder meer, al jaren persreizen organiseert naar Israël, waaraan inmiddels vele tientallen Nederlandse journalisten en publicisten hebben deelgenomen. Iets vergelijkbaars kan van Dries van Agt of het Palestina Comité, denk ik, niet worden gezegd.

Nu moet het CIDI zoiets vooral doen, het hoort bij de taken van die organisatie, maar het is en blijft een (legitieme) vorm van beïnvloeding van de media. Ik hoor daar zelden of nooit bezwaren tegen van mediacritici die neutrale berichtgeving zeggen na te streven. Overigens, ook de NRC-correspondent in Israël laat zich, uiteraard, informeren door de Israëlische autoriteiten. Een van zijn meer recente stukken, over de motieven van Palestijnse zelfmoordenaars, kwam voort uit zulke contacten met het IDF.

Inderdaad is de publieke opinie in Nederland over Israël ingrijpend veranderd, sinds de eensgezindheid van de jaren zeventig. Maar of dat louter het ,,succes’’ is van een pro-Palestijnse lobby, waag ik te betwijfelen. De verschuiving heeft meer dan één oorzaak. Groeiende afstand tot de Tweede Wereldoorlog en een  tanend christelijke engagement met Israël (secularisatie) zullen er, naast de opkomst van een Palestijnse lobby, zeker ook een rol in spelen.

Dan een opmerking over het streven naar ‘balans’, de rode draad in uw kritiek. Evenwichtigheid is een journalistieke deugd, zeker, maar er is een keerzijde.  Hameren op de noodzaak van evenwicht kan ook een strategie worden om onwelkome feiten te relativeren, of om een conflict gelijkwaardiger voor te stellen dan het is. In de Amerikaanse journalistiek wordt dan gesproken van false balance, of  van he said, she said-journalistiek, waarin strijdende partijen plichtmatig beide aan het woord moeten worden gelaten, liefst met precies evenveel woorden, om maar vooral niet het verwijt te krijgen van partijdigheid. Corruptie bij de Democraten gevonden? Dan verplicht voor het ‘evenwicht’ óók een, even lang, stuk over corruptie bij de Republikeinen!

Soms krijg ik de indruk dat enige false balance ook meespeelt in uw kritiek op de berichtgeving van NRC, en de stukken van Derk Walters. U vindt het bijvoorbeeld ,,suggestief’’ dat Walters aandacht besteedt aan een optocht van Joodse demonstranten op Jeruzalemdag, zonder vergelijkbare geluiden aan Palestijnse zijde te zoeken. Maar is die vergelijking reëel? Walters zegt: ,,Ik sta heus vooraan als er tienduizenden Arabieren, extremistische leuzen roepend, door een Joodse wijk lopen. Dat gebeurt alleen niet.’’

Dit speelt ook in de column van Walters over locoburgemeester Turgeman van Jeruzalem, waar u aanstoot aan nam. Moet een correspondent bij zo’n woeste uitspraak van een Israëlische gezagsdrager (Turgeman verweet de Palestijnen in de stad,,dierlijk gedrag’’) per se een vergelijkbaar hatelijke uitspraak zoeken van een Palestijn? Een dergelijke uitspraak uit de mond van een gezagsdrager, en niet een willekeurige passant, is op zichzelf nieuwswaardig.

Een dogmatisch streven naar ‘evenwicht’ kan ook verhullen dat het hier (en dan beperk ik me tot de Palestijnen) gaat om een asymmetrisch conflict. Tegenover de chaotische, en corrupte, Palestijnse Autoriteit op de West Bank, en het oproer aldaar van gewelddadige jongeren, staat een Israëlische politiële en militaire overmacht. Hamas is een ander verhaal, over de oogmerken van die radicaal-islamitische beweging en de uitzichtloosheid van het bestaan daar, hoeft niemand zich illusies te maken. Niettemin zijn ook de Gaza-campagnes, zoals in 2008, voorbeelden van asymmetrische oorlogvoering. Bijna twee miljoen Palestijnen, samengepakt op een gebied ter grootte van het eiland Texel, zijn niet in staat Israël van de kaart te vegen.

Ook dat lijkt mij een feit dat nuchter kan worden vastgesteld, nog zonder te verwijzen (om buiten elke verdenking van demagogie te blijven) naar het verschil in dodenaantallen van de afgelopen jaren.

U zou wel graag meer gematigde verdedigers van Israël aan het woord zien in de krant, in plaats van extremisten. Die wens deel ik met u. Walters spreekt dan ook geregeld met ‘liberale zionisten’, al is het waar dat degenen die zich het luidst laten horen vaak de hard liners van beide kanten zijn. Het interview dat hij had met Nir Baram, een van de meest succesvolle Israëlische auteurs van het moment, was een voorbeeld van die behoefte aan meer gematigde stemmen, en afkeer van extremen (zij het ook somber stemmend, in Barams diagnose van de uitzichtloosheid van het conflict).

Dat brengt me op de Israëlische politiek en samenleving. Het klopt, in de berichtgeving wordt geregeld een verharding of ‘verrechtsing’ van Israël gesignaleerd. Overigens ook in de contemporaine  historische literatuur over het land. Die ontwikkeling is namelijk, of men die nu toejuicht of betreurt, een feit. Ze markeert een significante en journalistiek relevante verandering in de Israëlische politiek en samenleving.

Walters zegt er dit over:

Het is waar dat ik als correspondent scherp ben op de ‘verrechtsing’ van Israël, waarbij niet rechtse politiek per se problematisch is, maar wel onder meer de toenemende druk op ngo’s (die worden uitgemaakt voor landverraders), de kritiek op het Hooggerechtshof (‘stuur er een bulldozer op af’), de groeiende invloed van religieus fanatisme in het leger, en meer. Ja,  in Rusland en Turkije is het erger, maar is dat een argument om radicalisering in Israël niet te beschrijven? Er  is inderdaad nog een levendig debat over mogelijk, gelukkig wel, maar de ontwikkelingen zijn zorgelijk. Dat ik daar kritisch over schrijf, komt niet voort uit negatieve vooringenomenheid, maar eerder juist  uit de hoop dat de Israëlische democratie en rechtstaat intact blijven.

Is dat meten met twee maten? Je kunt ook, of eerder, zeggen: het getuigt van serieuze journalistieke betrokkenheid bij Israël, een land dat zichzelf beschouwt als een democratische rechtsstaat, waarmee wij onszelf eerder identificeren dan met de omringende Arabische dictaturen – maar dat dus ook gehouden kan worden aan de normen die daarbij horen.

Intussen is de kern van de zaak, ook als we uw diagnose samenvatten, dat een oplossing voor het conflict verder weg lijkt dan ooit.

Carolien Roelants, die u ook noemt, bracht dat laatst treffend onder woorden in har NRC-column.  De kans dat er ooit een Palestijnse staat gaat komen – nog steeds de officiële inzet van het ‘vredesproces’ – is volgens haar ,,tot nul gereduceerd’’.  De nederzettingenpolitiek zal de facto één staat met twee nationaliteiten creëren. Tegelijk hebben de Arabische landen, voor zover ze al ooit echt betrokken waren bij hun zaak, elke interesse voor de Palestijnen verloren. De overwinning van Trump kan een en ander bezegelen, als is het zoals gezegd afwachten. In elk geval wordt hij geadviseerd  door haviken die, aldus Roelants, ,,Palestijnen als terroristen beschouwen, voor zover ze geloven dat Palestijnen überhaupt bestaan’’.

Dit is wat Mark Tessler al omineus zag aankomen in zijn indrukwekkende en, voor zover ik het kan beoordelen, eerlijke en evenwichtige boek A History of the Israeli-Palestinian Conflict. Ik heb het er ter lering bij gepakt, geïnspireerd door de correspondentie met u, en lees zijn sombere conclusie bij de tweede editie van die studie (2009). Na het finale mislukken van ‘Oslo’, waarvan beide partijen elkaar de schuld geven, zijn zij volgens Tessler elkaar alleen nog maar meer gaan wantrouwen en is voortzetting van de bittere en instabiele status quo ,,het meest waarschijnlijke scenario’’.

Tessler vraagt zich af, en dat lijkt mij een reële vraag, of Israel op den duur nog zowel een Joodse als een democratische samenleving kan blijven.  Een ‘twee nationaliteiten in één staat’-oplossing is door Israël categorisch afgewezen omdat Israëliërs dan een minderheid zouden worden in eigen land. Het idee van een thuishaven voor het Joodse volk zou verloren gaan. Anderzijds, een voortzetting van de status quo, inclusief de nederzettingenpolitiek, komt de facto neer op een ‘één-staat-oplossing’  die van de Palestijnen permanent tweederangs burgers zal maken en het rechtsstatelijke en democratische karakter van Israël zwaar onder druk zal zetten. De kritiek dat op die manier een vorm van ‘apartheid’ dreigt te ontstaan, of al is ontstaan, is geen bedenksel van Israëlihaters, maar wordt in Israël zelf hardop geuit, met verontwaardiging maar ook vaak met, al dan niet gedeprimeerde, berusting.

Ik citeer ook graag een passage uit het recente boek Israël tussen hoop en vrees van Salomon Bouman, tot 2003 NRC-correspondent in Israël. Hij schrijft:

Over de Palestijnse kwestie verkeert Israël in een identiteitscrisis. De vraag die het emotionele debat overheerst, is of Israël een democratie naar westers model kan blijven, of door overheersing van de Palestijnen afglijdt naar een apartheidsstaat. Dit debat is nog onbeslist, maar de feiten wijzen door de massieve nederzettingenpolitiek in de richting van een permanente Israëlische heerschappij over de Westelijke Jordaanoever. De kiem van een apartheidsstaat is gelegd. Voor de Israëlische inwoners van dit gebied geldt de Israëlische wet, terwijl de Palestijnen onder de Israëlische militaire rechtspraak vallen.

Is dat anti-Israël? Zeker niet, of juist niet, al spreekt er grote bezorgdheid uit.

Tegen die achtergrond vind ik het niet ‘eenzijdig’ wanneer NRC kritisch over dergelijke ontwikkelingen in Israël bericht. Mits, zoals ik u vorige keer schreef, de bottom line is en blijft dat aan het bestaansrecht van de staat Israël als zodanig niet wordt getornd.

Wat het laatste betreft, de ,,delegitimering’’ van Israël, is het weer salonfähig worden van impliciet, soms expliciet antisemitisme, ook in Nederland, zeer zeker een probleem.  Ik meen dat te proeven in de gretigheid waarmee het gedrag van Israël soms één-op-één wordt vergeleken met, of gelijkgesteld aan, dat van nazi-Duitsland. Dat is een vileine parallel waar, vermoedelijk, soms meer achter schuil gaat dan alleen maar de wens om stevig te provoceren (want waarom dan juist met deze vergelijking – is dat om te suggereren dat de slachtoffers van toen nu beulen zijn geworden, en er dus, wie weet, ook toen  misschien al zelf om vroegen?)

U heeft groot gelijk daar aandacht voor te vragen. Maar een koppeling aan de diagnose van een ‘eenzijdig negatieve’ nieuwsberichtgeving over Israël lijkt mij misplaatst en contraproductief. Dit is een onderwerp op zichzelf, dat aparte aandacht verdeint, met name op opiniepagina’s.  Dat gebeurt in NRC ook; ik verwijs naar  een paginagroot opiniestuk van Leon de Winter onder de kop Het monster is weer opgestaan. Critici van de krant doen zo’n stuk dan reflexmatig af als een schaamlap, een uitzondering voor de bühne op de anti-Israëlische of zelfs antisemitische koers van de krant.  Maar zo is het dus nooit goed: negeert de krant dit onderwerp, dan is dat veelzeggend; wordt er wel aandacht aan besteed, dan is dat een teken van kwade trouw.

Kortom. Ik hoop dat u begrijpt, zonder om sympathie te vragen, dat de positie van een krant die feitelijk en objectief wil zijn, in het huidige tijdsgewricht niet altijd makkelijk is, zacht gezegd. Wat niet wegneemt, dat die krant verplicht is zich aan de eigen eisen van feitelijkheid en objectiviteit te houden. Maar zoals kritische berichtgeving over George W. Bush (of Trump) nog niet betekent dat de krant ‘anti-Amerikaans’ is, zo betekent kritiek op Israël nog niet dat die ‘anti-Israëlisch’ is. Ja, de krant moet alert zijn op antisemitisme; niet door zichzelf te censureren, of uit angst voor kritiek te streven naar false balance, maar door gevoelig te zijn en blijven voor subteksten en insinuaties, in nieuws en opiniestukken. Dar hoop ik met mijn werk ook aan bij te dragen.

Ik hoop u met dit nadere antwoord iets meer context te hebben gegeven bij de manier waarop ik de berichtgeving in de krant benader, en toets.  Van mijn kant is mij door uw brieven nog eens duidelijk geworden hoe belangrijk het is bij de berichtgeving en opinievorming rond Israël rekening te houden met de historische context, maar ook met actuele politieke en maatschappelijke ontwikkelingen – niet alleen daar, maar ook hier.

 

Met vriendelijke groet, 

Sjoerd de Jong

 

zondag 27 november 2016

Extreemrechts, fascisme en Trump

 

 

http://www.israel-palestina.info/actueel/2016/11/27/extreemrechts-fascisme-en-trump/

 

= NIMO Blog =

De zogenaamde ‘stem van het volk’, de boze burger, is zoals gezegd vaak niet rationeel. Dat Donald Trump een miljardair is die over de hoofden van anderen zijn kapitaal heeft vergaard, waar enorm veel gewone hardwerkende mensen de dupe van werden, maakt niet uit. Dat ook het Trump-kamp genoeg banden heeft met de bankwereld, maakt niet uit. Dat zijn verkiezingsbeloftes voor een groot deel totaal onzinnig en onuitvoerbaar zijn evenmin, net als het enorme gehits, gedraai en gelieg tijdens de campagne. Factcheckers konden doen wat ze willen, maar waar Balkenende met veel succes een beeld neerzette van een draaiende en oneerlijke Wouter Bos, lijkt dit alles bij populisten irrelevant. Gevestigde partijen of media die zeggen dat hun kandidaat niet deugt omdat hij de boel bij elkaar liegt, dat maakt totaal geen indruk meer op de ‘boze burger’. Clintons verhaal mag oneindig veel realistischer, socialer en juist in het belang van de kleine hardwerkende Amerikaan zijn, ze is elite en dus is het irrelevant wat ze zegt en wil.

Vanuit het hart?

Het gaat niet om wie de beste argumenten heeft, wie in het parlement de afgelopen jaren het vaakst stemde zoals jij zou willen, of wie het meeste voor elkaar heeft gekregen voor jouw belangen. Het gaat om het gevoel dat je bij iemand hebt, het charisma dat iemand heeft. Men luistert naar mensen die ‘de taal van het volk’ spreken, die politieke conventies negeren en vanuit hun hart spreken (of eerder: vanuit de onderbuik?). Mensen die zeggen wat jij tegen je baas zou willen zeggen, of tegen je dominante vader/ schoonmoeder/ partner, maar niet durft. Mensen die kracht en onafhankelijkheid uitstralen.

Het populistische sentiment wordt gevoed door onzekerheid, over de toekomst, over waar het met ons land naartoe gaat, of je je baan over een paar jaar nog wel hebt en of er in jouw straat straks niet voornamelijk nog mensen met een hoofddoek om lopen en de AH is vervangen door een Marokkaanse winkel met halalvlees. Populisten vergroten die angst en onzekerheid uit, en vergroten daarmee de tegenstellingen tussen groepen mensen. Want ook de allochtoon is onzeker en voelt zich bedreigd, en dat maakt hem vatbaarder voor extremistische ideeën waar salafisten weer handig op inspelen. Populisten weten goed gebruik te maken van symbolen zoals Zwarte Piet of de boerka. Natuurlijk zal het Sinterklaasfeest niet verdwijnen door gekleurde- of roetpieten, maar daar zijn veel mensen wel bang voor. De politicus die rationeel op deze angsten reageert en ze relativeert, verliest het van de populist die ze uitbuit voor eigen gewin. Overigens maken ook linkse- en centrumpartijen soms gebruik van populistische sentimenten, versimpelen ze zaken tot een goed-fout verhaal en demoniseren ze hun tegenstanders. Maar populisten als Wilders, Trump, Marine le Pen etc. gaan een flinke stap verder.

‘Heil Trump’

Donderdagavond zond de NOS een gesprek uit met de leider van de nationaalsocialistische beweging in de VS. Hij is opgetogen en ziet kansen voor zijn beweging nu Trump heeft gewonnen:

Met de komst van Trump ziet hij kansen ontstaan. “Hij helpt onze organisatie meer mainstream te worden. We zagen het nationalisme al groeien in Europa, maar in de VS bleef het lang steken in de randen van de samenleving. Nu verandert dat. Onze nationalistische speerpunten werden uitgebreid besproken tijdens de verkiezingsdebatten. Nu worden we echt mainstream. Door Trump komen onze doelen dichterbij.”

Trump heeft afstand genomen van zijn radikaalste uitspraken, en na aandringen ook van de alt-rightbeweging die witte suprematie en een etnisch homogene samenleving voorstaat. Die hield afgelopen week een bijeenkomst vlakbij het Witte Huis, waar leider Richard Spencer van de National Policy Institute “Heil Trump, heil ons volk, heil de overwinning!” riep, waarna verschillende leden de nazigroet brachten. Tijdens zijn campagne kreeg Trump steun van oud Ku Klux Klan leider David Duke, en was toen ook traag en aarzelend met afwijzing van diens gedachtengoed. Ook al is Trump geen nazi en waarschijnlijk ook geen fascist, feit is wel dat deze groeperingen zich bij hem thuis voelen en uit hun holen gekropen komen. Het aantal racistische incidenten is enorm toegenomen de afgelopen weken, en tegelijkertijd zijn veel immigranten bang om het land uitgezet te worden. Afgelopen maandag schoot een blanke man een zwarte tiener dood en verklaarde na afloop: “Zo is er toch weer een stuk vuilnis van de straat geruimd.”

En Joden?

Dit zei de leider van de nationaal socialisten over Joden:

En Joden? “Nee, dat ligt dieper. Die moeten ergens anders heen en verbannen worden uit alle lagen van onze overheid.”

Ook Stephen Bannon, Trumps strategisch adviseur, is beschuldigd van antisemitische uitlatingen. Zijn website Breitbart is gelieerd aan de alt-right beweging. De Volkskrant schreef eerder:

De site heeft president Obama beschuldigd van ‘het importeren van meer haatvolle moslims’, noemde de conservatieve commentator Bill Kristol ‘een afvallige jood’ en adviseerde vrouwelijke slachtoffers van online pesterijen ‘om gewoon uit te loggen’.

Iemand die zulke mensen als zijn naasten heeft, die zelf in zijn verkiezingscampagne behoorlijk onbeschoft tekeer ging tegen buitenlanders, moslims en vrouwen, over zo iemand maken we ons terecht zorgen. Verschillende mensen hebben intussen gewezen op een aantal opvallende parallellen tussen het fascisme en Trump. Zo presenteert hij zich als een sterke leider die de natie kan leiden en problemen kan fiksen, benadrukt hij dat het gewone volk aan zijn kant staat, is hij anti-intellectueel en stelt gevoel boven ratio. Hij benadrukt de kracht van de eigen natie en volk en tot welke grootse zaken zij wel niet in staat is als zij maar verenigd is, benadrukt het eigen belang tegenover andere landen en is  anti-immigranten en andere culturen. Hij heeft traditionele (seksistische) opvattingen over vrouwen en abortus en dergelijke, en wijst zondebokken aan die de kracht van Amerika aantasten. Tot slot wantrouwt hij de gevestigde orde, het politieke systeem en beschuldigde tijdens de campagne geregeld media, rechters en wie dan ook van complotten tegen hem. Een aantal van deze zaken gelden ook voor Wilders en andere rechts-populisten. Dat maakt deze mensen nog niet tot fascisten; daarvoor is meer nodig zoals de verheerlijking van geweld en het willen afschaffen van de democratie. Maar ook als het zover niet komt (en dat geloof ik vooralsnog niet) is er genoeg om je zorgen over te maken.

Ratna Pelle

 

Stem van het volk? (NIMO)

 

 

http://www.israel-palestina.info/actueel/2016/11/26/stem-van-het-volk/

 

= NIMO Blog = 

De afgelopen weken kregen we een stortvloed aan artikelen over ons heen die de vraag probeerden te beantwoorden hoe erg Trumps presidentschap zal uitpakken, in hoeverre de wereld in gevaar is en populisten nu overal de macht gaan grijpen en waar ‘de elite’ deze afstraffing aan te danken heeft. De ‘mainstream media’ werden ervan beticht Trump te demoniseren en geen eerlijke kans te willen geven, en uiteraard waren veel journalisten inderdaad niet erg blij met deze uitkomst van de verkiezingen. Voor wie beweert dat ‘het volk’ heeft gesproken, en dat het feit dat de peilers en duiders dit niet zagen aankomen zou betekenen dat men het kontakt met dit volk is kwijtgeraakt: Clinton won de zogenaamde popular vote met meer dan 2 miljoen stemmen. Trump zei vier jaar geleden nog dat hij vond dat die popular vote de doorslag moest geven, maar daar heb ik hem nu niet meer over gehoord. Toch is een feit dat de meesten deze uitslag niet zagen aankomen, wat veelal wordt geweten aan de ‘silent majority’ die van tevoren niet zei op Trump te gaan stemmen. Deze in feite silent minority is boos, gefrustreerd en heeft alle vertrouwen in de politiek verloren, aldus  het cliché, waarop vaak volgt dat ‘de politiek’ eens wat beter naar deze mensen moet luisteren, en ‘de media’ deze mensen eens serieus moeten gaan nemen.

Het volk bij Pauw

Dit kwam heel aardig tot uiting bij Pauw twee weken geleden. Men had een hoop boze brieven gekregen van mensen die zich hadden geërgerd aan hoe ‘de elite’ bij Pauw en andere praatprogramma’s niet wilde toegeven dat men eindelijk eens een terechte opdonder had gehad en niet meer om ‘het volk’ heen kan, en meer van dergelijke gemeenplaatsen. Pauw had een paar van hen gevraagd dit in de studio te komen uitleggen aan Alexander Pechtold, die bij deze mensen meer dan wie ook symbool staat voor de elite en wat daar allemaal mis mee is. De ‘boze Nederlanders’ bleken best aardig en vertelden dat er niet naar ze werd geluisterd, dat ze niet werden betrokken, dat ze voor Wilders waren maar geen racisten waren en dat politici van alles beloven maar niks doen. Waarop Pechtold uiteraard inkopte dat juist Wilders veel belooft en die al na een dag zijn verkiezingsbelofte over de AOW brak, en dat ook niet alle beloftes van Trump even geloofwaardig zijn. De inhoudelijke discussie bleef op dit niveau steken, want op de vraag hoe deze mensen dan wel betrokken wilden worden kwam geen duidelijk antwoord. Ook de vraag wie nou precies bij de elite hoort en dus niet deugt en wie ‘het volk’ is bleef onbeantwoord. Waarom is Pechtold meer elite dan Wilders? Verdient hij meer? Heeft hij meer macht? Elitairdere vrienden? Of vooral elitairdere ideeën? Ik vermoed vooral dat laatste: pro-Europa en voor diversiteit zijn geldt tegenwoordig als elitair. Ook is het een scheldwoord geworden voor wie jou onwelgevallige meningen verkondigt: noem hem elitair en je hoeft er verder niet inhoudelijk op in te gaan; wie er zo over denkt als wij is goed en spreekt de taal van het volk. Maar het was goed dat beide ‘kanten’ eens bij elkaar zaten en in een redelijk ontspannen sfeer hun mening gaven.

Ondertussen breken media zich al jaren het hoofd over hoe die ‘gewone man’ te bereiken, en verschijnen bij Pauw regelmatig groepjes gewone en soms boze mensen, zoals boze vloggers, boze mensen uit Oranje, boze voetbalsupporters, armen of ouderen, waartegenover dan vaak een politicus zit die zich deemoedig opstelt en belooft de kritiek ter harte te nemen. In de brievenrubrieken en meer nog in reacties op internet lopen boze gewone burgers regelmatig leeg over alles wat niet deugt, en websites als GeenStijl en omroep PowNed geven ruim baan aan de onvrede van de boze burger. Wat hebben al die aandacht en al dat luisteren ons opgeleverd? Niet dat mensen minder boos zijn en ook niet dat mensen zich nu gehoord voelen, en de weg weten naar de lokale afdeling van een politieke partij als ze meer invloed in hun gemeente willen hebben. Ook de boze burgers bij Pauw zullen niet van mening zijn veranderd en nu inzien dat ze meer zijn gehoord dan de meeste andere Nederlanders. Het gevoel niet serieus te worden genomen zit diep en is niet rationeel.

Boze burger

Deze sentimenten verder negeren met het idee dat we hebben gedaan wat we konden en dat mensen maar eens volwassen moeten worden en beseffen dat ze niet altijd hun zin kunnen krijgen, werkt averechts. Overigens zit het ook dieper dan bij het prototype van de boze burger: een laagopgeleide, ietwat ordinaire figuur met tatoeages en een petje op die ‘hullie’ van alles de schuld geeft. De boze burger is deels ook een cliché, zoals bij de zoektocht van de media bleek: vaak zijn ze net wat minder boos dan het cliché wil, of hebben toch wel een goed verhaal, of zijn wel goed opgeleid en wonen in een mooi huis in een nette buurt, etc. Het sentiment dat we met de boze burger associëren kennen we allemaal op zijn tijd. Het heeft te maken met controle verlies, verongelijktheid, oprechte woede bij het zien van misstanden, en wantrouwen in de gevestigde politiek en instanties. Het lijkt echter, mede door toedoen van de sociale media waar iedereen anoniem kan leeglopen, steeds overheersender te worden. En het mechanisme waarbij dat weer wordt gerelativeerd of omgezet in constructieve actie, lijkt steeds vaker te ontbreken.

De boze burger maakt zich gehoord door tegen het Oekraïne verdrag te stemmen, meer referenda af te dwingen, op Wilders te stemmen en een enkele keer zelfs boos de straat op te gaan. En door compleet los te gaan op internet en Sylvana Simons te bedreigen, of de scheidsrechter die verkeerd floot bij de wedstrijd van zijn zoontje of de medewerker achter het loket die slecht nieuws heeft over z’n uitkering. Hij stemt niet tegen zo’n verdrag omdat hij het heeft bestudeerd en tot de conclusie kwam dat er een paar clausules instaan die volgens hem niet goed zijn voor onze economie. Nee, hij stemt tegen omdat hij Brussel wantrouwt, niet in nog een vaag verdrag wil worden gerommeld of om te laten zien dat je ‘het volk’ niet straffeloos kunt negeren.

In de sociale wetgeving en zorgverzekeringen heeft hij zich niet verdiept maar hij ziet wel dat er meer gedaan moet worden met minder mensen en deelt boos de berichten over pyamadagen of drie plasmomenten per dag op facebook. Hij ziet dat hij jaren moet wachten op een woning terwijl zijn gemeente verplicht wordt om tientallen woningen met urgentie aan vluchtelingen toe te wijzen. Hij kan geen vast contract meer krijgen maar moet wel doorwerken tot zijn 70ste. Mensen maken zich soms terecht boos, maar de oude machtsmiddelen gebruiken ze niet meer: de vakbond verliest in rap tempo macht en leden, massaal de straat opgaan is ouderwets of te links, en men stemt op partijen die vaak juist vóór bezuinigingen op de sociale zekerheid hebben gestemd.

Oneliner Wilders

Ook Wilders heeft een vreemd beeld van democratie. Hij weet als geen ander met zijn voortdurende botheid en directheid de boze burger aan zich te binden, die zich bij hem eindelijk gehoord voelt. Maar de PVV zelf heeft buiten de gedoogsteun aan het eerste kabinet Rutte nauwelijks verantwoordelijkheid genomen. Wilders komt nooit in tv programma’s of kranten zijn beleid uitleggen of kritische vragen beantwoorden. Men moet het doen met oneliners (vaak via Twitter) die hij doelbewust inzet om weer de krantenkoppen te halen. Verantwoording afleggen is er sowieso niet bij, want de partij wordt dictatoriaal bestuurd door hem en er is geen enkele interne partijcontrole of democratie. Laatst vertelde een ex perswoordvoerder in een ontluisterend verhaal in de Volkskrant hoe Wilders met zijn medewerkers omging en hoe hoog de werkdruk was. Overleg was uitgesloten, hij kreeg voortdurend bevelen die binnen 2 minuten moesten worden opgevolgd anders stond een boze secretaresse voor de deur. Verschillende medewerkers raakten overspannen en hijzelf raakte aan de drank en drugs en stal uiteindelijk meer dan 100.000 Euro uit de partijkas.

Het is het zoveelste schandaal binnen de partij maar het deert de boze burger niet, want die hecht daar geen waarde aan. Het is immers allemaal doorgestoken kaart en pogingen van ‘de elite’ en de ‘verrotte linkse media’ om hun Wilders kapot te maken, zoals ze nu ook Trump al kapot proberen te maken nog voordat hij iets heeft kunnen doen. Populistische politici kunnen wat dat betreft op veel krediet rekenen van hun achterban. Alles wat mensen normaal gesproken stoort aan politici en het politieke spel wordt hen niet aangerekend; zij poseren als buitenstaanders (wat Wilders zeker niet is) en stellen zich anti-politiek op. Maar ze kunnen dit imago alleen volhouden zolang ze niet al teveel verantwoordelijkheid nemen.

Ratna Pelle

Zie verder: Extreemrechts, fascisme en Trump